Organiseer een gezamenlijke aanbesteding voor GFE/T
Overheden kunnen samen de inzameling en/of verwerking van GFE/T aanbesteden, zodat er een groter volume ontstaat en mogelijk een hogere kwaliteit GFE/T en compost.
Hoe kun je gezamenlijk aanbesteden toepassen voor GFE/T?
Samen aanbesteden biedt een uitkomst voor drie uitdagingen rond het inzamelen en verwerken van GFE/T tot hoogwaardige bodemverbeteraar (bijv. compost):
- Apart inzamelen van GFE/T
Het apart inzamelen van GFE/T van huishoudens is een uitdaging, omdat niet alle gemeenten een aparte infrastructuur voor het scheiden van GFE/T hebben. Dit ontbreekt vaak in (delen van) gemeenten met een hoge dichtheid en/of veel hoogbouw. GFE/T komt dan in het restafval terecht en kan dan niet meer worden verwerkt tot bodemverbeteraar.
Ook in gemeenten waar wel infrastructuur is voor het apart inzamelen van GFE/T gaat het scheiden nog niet altijd goed door onzorgvuldig scheidingsgedrag van burgers. Er belandt gemiddeld nog veel bioafval in het restafval.
Door gezamenlijk aanbesteden kan makkelijker geïnvesteerd worden in oplossingen voor de hoogbouw. Gemeenten kunnen dan namelijk gebruik maken van schaalvoordelen en hebben gezamenlijk meer financiën beschikbaar. - Vervuiling in GFE/T (en dus lage kwaliteit bodemverbeteraar)
De gemiddelde kwaliteit van het GFE/T is op dit moment laag door vervuiling, met name door stukken glas, plastic en stenen. Deze vervuiling komt ook terecht in de bodemverbeteraar (bijv. compost) en maakt deze onaantrekkelijk of zelfs ongeschikt voor akkerbouwers om te gebruiken. Deze vervuiling komt door onzorgvuldige scheiding van GFE/T bij huishoudens.
Daarom is het van belang dat gemeenten, inzamelaars, verwerkers en andere marktpartijen samenwerken om de kwaliteit van het ingezamelde GFE/T te verbeteren. Bijvoorbeeld door middel van innovaties op het gebied van inzameling en nascheiding van GFE/T om plastic, glas en stenen eruit te filteren.
Door samen aan te besteden wordt er een bepaalde schaalgrootte gecreëerd, de krachten van verschillende gemeenten gebundeld en meer financiën beschikbaar gesteld. Dit leidt tot een grotere investeringsruimte en meer mogelijkheden voor de gemeenten om van elkaar te leren en experimenten uit te voeren. - Dure verwerkingsmachines
Er is kostbare apparatuur nodig om GFE/T-afval hoogwaardig te kunnen verwerken tot compost. Om de kwaliteit van het eindproduct te vergroten zou een nascheidingslijn kunnen worden ontwikkeld die vervuiling (glas, plastic) uit het GFE/T filtert zodat dit niet in de compost terecht komt. Het ontwikkelen van een dergelijke installatie kost veel geld en tijd.
Deze investering verdient de afvalverwerker niet terug door het winnen van een aanbesteding van een gemeente. De gemeente wil/kan aan de andere kant ook niet zomaar geld aan de afvalverwerker betalen om gebruik te kunnen maken van de machine.
Samen aanbesteden kan een uitkomst bieden voor deze drie uitdagingen. Door samen aan te besteden krijg je meer volume van goede kwaliteit GFE/T afkomstig van huishoudens. Op deze manier kunnen verwerkers beter de business case rond krijgen, waardoor het aantrekkelijker wordt voor marktpartijen om in te schrijven op aanbestedingen over het inzamelen en verwerken van GFE/T.
Daarnaast zijn verwerkers eerder bereid grote investeringen te doen als er sprake is van een groter volume en meerdere gemeenten als opdrachtgever. Daardoor kunnen er betere scheidingsmethodes worden toegepast om vervuiling uit GFE/T te filteren, waardoor GFE/T beter tot een hoogwaardige bodemverbeteraar verwerkt kan worden.
Ook kunnen verwerkers hogere inkomsten genereren met het vergaren met hoogwaardige compost.
Uit de praktijk
Gezamenlijk aanbesteden via afzonderlijke raamovereenkomsten
De Vereniging Afval Samenwerking Limburg (ASL) heeft namens 30 Limburgse gemeenten de aanbesteding “overslag, transport en verwerking HRA C, A en GFT/GFE ASL” op de markt gezet in december 2023. Deze vereniging beheert de afvalverwerkingscontracten van de 30 Limburgse gemeenten. Elke gemeente ondertekent echter afzonderlijk de raamovereenkomst met de marktpartij.
Gezamenlijk aanbesteden middels innovatiepartnerschap
De gemeenten Utrecht, Amsterdam en Rotterdam hebben in 2021 een innovatiepartnerschap op het gebied van de inzameling van GFE aan de markt uitgevraagd. De gemeenten hebben door de vele hoogbouw weinig ruimte, waardoor de infrastructuur om gescheiden GFE/T in te zamelen ontbreekt of zeer beperkt is. De gemeenten zijn onderzoek gaan doen naar een nieuwe oplossing door een innovatiepartnerschap te starten.
Voorwaarden
- Gezamenlijk aanbesteden wordt als clustering aangemerkt. Volgens artikel 1.5 lid 1 Aw moet in de motivering in de aanbestedingsstukken ten minste ingegaan worden op de volgende drie aspecten om rechtmatig te zijn:
- De samenstelling van de relevante markt en invloed van de samenvoeging op de toegang tot de opdracht voor het MKB;
- De organisatorische gevolgen en risico’s van de samenvoeging van de opdrachten voor de aanbestedende dienst, het speciale-sectorbedrijf en de ondernemer;
- De mate van samenhang van de opdrachten.
- Er moet daarnaast rekening gehouden worden met het splitsingsverbod in artikel 1.5 lid 3 Aw: er kan sprake zijn van een verplichting om de opdracht in percelen (per overheid) aan te besteden. Splitsing mag achterwege blijven door goed te motiveren waarom dit niet passend wordt geacht door de overheden. Dit kan door dieper in te gaan op de hierboven genoemde 3 aspecten.
- De aanbesteding moet transparant, proprotioneel en niet-discriminerend zijn.
- Alle overheden die gebruik willen maken van gezamenlijk aanbesteden moeten als aanbestedende dienst in de aanbestedingsstukken benoemd worden.
- Het uitgangspunt van de aanbesteding moet zijn om tot marktconforme prijzen te komen. Anders is er het risico dat het gezien wordt als staatssteun.
Juridische toelichting
Uit artikel 2:11a Aanbestedingswet volgt dat twee of meer aanbestedende diensten kunnen overeenkomen dat zij specifieke aanbestedingsprocedures gezamenlijk uitvoeren. In lid 2 is opgenomen dat de aanbestedende diensten gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het nakomen van hun verplichtingen als zij volledig gezamenlijk de aanbestedingsprocedure uitvoeren.
Als zij de aanbestedingsprocedure door een penvoerder laten uitvoeren namens en voor rekening van de aanbestedende diensten, dan zijn zij alleen gezamenlijk verantwoordelijk voor de gezamenlijk uitgevoerde delen (lid 4).
| Rechtsgebied | Privaatrecht > Aanbesteding |
| Citeertitel | Aanbestedingswet 2012 |
| Artikel | 2.11 a |
| Geldig vanaf | Invalid Date |